ORTGA
BOLA HUQUQLARI

Kichik hajmli bolalar uylari haqida bilasizmi?

Qonunchilikka ko‘ra, kichik hajmli bolalar uylari ijtimoiy yetimlikning oldini olish, yetim va ota-ona qaramog‘idan mahrum bo‘lgan bolalarga, shu jumladan psixik va jismoniy rivojlanishida buzilishlari va nogironligi bo‘lgan bolalarga individual yondashuv asosida oilaga yaqin muhitda g‘amxo‘rlik ko‘rsatish hamda tarbiyalash xizmatini ko‘rsatish maqsadida tashkil etiladi.

Tarbiyalanuvchilarni kichik hajmli bolalar uylariga joylashtirish ularni muqobil joylashtirish shakllariga berish imkoniyati bo‘lmagan taqdirdagina so‘nggi chora sifatida amalga oshiriladi. Kichik hajmli bolalar uylariga 8 nafardan 10 nafargacha tarbiyalanuvchilar Mehribonlik uyiga bolalarni qabul qilish uchun belgilangan tartiblarga asosan qabul qilinadi va chiqariladi.

Shuningdek, tarbiyalanuvchilarni kichik hajmli bolalar uylariga joylashtirishda ularning etnik jihatdan kelib chiqishi, muayyan dinga va madaniyatga mansubligi hisobga olinishi lozim. Tibbiy yoxud boshqa sabablarga ko‘ra ularning birgalikda tarbiyalanishi mumkin bo‘lmagan holatlar mavjud bo‘lmasa, aka-uka va opa-singillar bo‘lgan tarbiyalanuvchilar bitta kichik hajmli bolalar uyiga joylashtirilishi kerak.

Tarbiyalanuvchilarga g‘amxo‘rlik ko‘rsatish va tarbiyalash xizmati har bir tarbiyalanuvchi uchun qonunchilikka muvofiq tuzilgan individual rivojlanish va integratsiya rejalari asosida ko‘rsatiladi.

Individual rivojlanish va integratsiya rejalariga muvofiq tarbiyalanuvchilarni ta’lim bilan qamrab olishda har bir tarbiyalanuvchining qiziqishlari, salohiyati hamda sog‘lig‘ining holati hisobga olinadi. Bunda:

  • maktabgacha yoshdagi tarbiyalanuvchilarni maktabgacha ta’lim bilan ta’minlash tarbiyalanuvchining sog‘lig‘i holatiga ko‘ra davlat maktabgacha ta’lim tashkilotlari yoki ixtisoslashtirilgan maktabgacha ta’lim tashkilotlari orqali amalga oshiriladi. Bunda tarbiyalanuvchilar davlat maktabgacha ta’lim tashkilotlariga navbatsiz qabul qilinadi hamda ular uchun to‘lov undirilmaydi;
  • tarbiyalanuvchilarning ta’limi ularning sog‘lig‘i holati, salohiyatidan kelib chiqqan holda umumta’lim muassasalarida umumiy asoslarda yoki ixtisoslashtirilgan maktab, maktab-internatlarida alohida ta’lim ehtiyojlariga mos tarzda qonunchilikda belgilangan tartibda tashkil etiladi.

Shuningdek, tarbiyalanuvchilar ona tilida yoki ular tushunadigan tilda muomala qilishi uchun zarur shart-sharoitlar yaratiladi hamda qo‘shimcha ta’lim (to‘garaklar, studiyalar, sport seksiyalari va hokazolar) olishi qonunchilik bilan o‘rnatilgan tartibda bepul tashkil etiladi.

Kichik hajmli bolalar uylari nodavlat tashkilotlar tomonidan ham tashkil etilishi mumkin.

Ta’kidlash kerakki, bugungi kunda O‘zbekiston bo‘yicha jami 12 ta kichik hajmli bolalar uyi faoliyat yuritmoqda.

BOLA HUQUQLARI TOʻGʻRISIDA KONVENSIYA

Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh Assambleyasi tomonidan

1989-yil 20-noyabrda qabul qilingan.

1990-yilda kuchga kirgan.

54 modda va Muqaddimadan iborat.

Konvensiya bola huquqlarini batafsil tartibga soladi.

Bolaning himoyaga bo‘lgan huquqlarining qonuniy kafolatlari

Har bir bolaga uning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini sud orqali himoya qilish, davlat organlarining, fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlari va nodavlat notijorat tashkilotlarining qonunga xilof qarorlari, ular mansabdor shaxslarining g‘ayriqonuniy harakatlari (harakatsizligi) ustidan sudga shikoyat qilish huquqi kafolatlanadi. 

Voyaga yetmaganlarning xususiy mulki

VOYAGA YETMAGANLARNING XUSUSIY MULKI

FARZANDINGIZNI BOG'CHAGA JOYLASHTIRMOQCHIMISIZ?

FARZANDINGIZNI BOG'CHAGA JOYLASHTIRMOQCHIMISIZ?

KONVENSIYA

bolalarga shafqatsiz muomalada boʻlish, ularni kamsitishni taqiqlaydi.

Oʻzbekiston ushbu konvensiyani 1992-yil 9-dekabrda ratifikatsiya qilib, undagi barcha qoidalarga rioya qilish boʻyicha xalqaro majburiyatlarni olgan.

Bolaning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish uning ota-onasi, ota-onasining o‘rnini bosuvchi shaxslar, qonunda nazarda tutilgan hollarda esa vasiylik va homiylik organi, prokuror, sud tomonidan amalga oshiriladi.

Voyaga yetguncha qonunga muvofiq to‘la muomalaga layoqatli deb e’tirof etilgan (emansipatsiya) bola o‘z huquqlarini, shu jumladan himoyaga bo‘lgan huquqini mustaqil amalga oshirishga hamda majburiyatlarini mustaqil bajarishga haqlidir.

UNICEF

Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bosh Assambleyasi tomonidan 1946-yil 11-dekabrda, Ikkinchi jahon urushi natijasida vayron boʻlgan mamlakatlardagi bolalarni va ularning onalarini shoshilinch oziq-ovqat va tibbiy xizmat bilan taʼminlash maqsadida tashkil etilgan.

UNICEF (United Nations International Childrenʻs Emergency Fund) – Birlashgan Millatlar Tashkilotining Xalqaro bolalar shoshilinch jamgʻarmasidir.

Bola ota-ona va ota-onaning o‘rnini bosuvchi shaxslar tomonidan qilinadigan suiiste’molliklardan himoyalanish huquqiga ega.

“Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari to‘g‘risida”gi Qonunning 241-moddasiga asosan, bolalar o‘z huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlariga rioya etilishi masalalari yuzasidan davlat organlariga, tashkilotlarga yoki ularning mansabdor shaxslariga, 14 yoshdan boshlab esa mustaqil ravishda sudga murojaat qilishga haqli.

Bunday murojaatlarni bola to‘liq muomala layoqatiga ega bo‘lmaganligi sababli ko‘rib chiqmasdan qoldirishga yo‘l qo‘yilmaydi. 

HAMKORLIK

Oʻzbekiston va UNICEF oʻrtasida hamkorlik toʻgʻrisidagi Asosiy bitim 1994-yil 19-dekabr kuni Toshkent shahrida imzolangan.

Tashkilotning Oʻzbekistondagi vakolatxonasi 1994-yil 1-mart kuni ochilgan.

Bolaning hayoti yoki sog‘lig‘iga xavf tug‘ilganidan, undan xabardor bo‘lgan shaxslar bu haqda bola turgan joydagi vasiylik va homiylik organiga ma’lum qilishlari shart. Shunday ma’lumotlar olingan taqdirda, vasiylik va homiylik organi bolaning huquqlari, erkinliklari hamda qonuniy manfaatlarini himoya qilish bo‘yicha zarur choralar ko‘rishi shart.

Bundan tashqari, bolalarning huquqlarini himoya qilishga vasiylik va homiylik organlari bilan bir qatorda ichki ishlar organlari, prokuratura organlari hamda Bolalar ombudsmani to‘g‘ridan to‘g‘ri mas’ul hisoblanadi.

DAM OLISH

Dam olish ham xuddi bilim olish kabi huquqingizdir.

Har bir bola dam olish va boʻsh vaqtga boʻlgan huquqqa ega.

Oʻqish va mashgʻulotlardan boʻsh vaqtingizni mazmunli oʻtkazish uchun ota-onangiz, davlat zarur shart-sharoitlarni yaratib beradi.

MUHIM SANALAR

1-yanvar – Yangi yil

8-mart – Xotin-qizlar kuni

21-mart – Navroʻz bayrami

9-may – Xotira va qadrlash kuni 

1-sentyabr – Mustaqillik kuni

1-oktyabr – Oʻqituvchi va murabbiylar kuni

8-dekabr – Konstitutsiya kuni

Roʻza va Qurbon hayit bayramining birinchi kuni

dam olish kunlari hisoblanadi.

Bayram kunlari dam olishingiz mumkin

TA’TIL KUNLARI

Oʻquv yili davomida quyidagi taʼtillar beriladi.

Kuzgi taʼtil – 4-noyabrdan boshlab 6 kun

Qishki taʼtil – 28-dekabrdan boshlab 14 kun

Bahorgi taʼtil – 21-martdan boshlab 7 kun

Yozgi taʼtil – oʻquv yili tugagan kundan boshlab 1-sentyabrgacha davom etadi.

1-sinf oʻquvchilari uchun fevral oyi davomida qoʻshimcha bir haftalik taʼtil beriladi.

TIBBIY PARVARISH

Har bir bola sogʻligʻini saqlash huquqiga ega.

Siz uchun bepul tibbiy yordam koʻrsatiladi. 

TA’LIM OLISH HUQUQI

Har kim bilim olish huquqiga ega. Bu huquq bosh qomusimiz – Konstitutsiyamizning 41-moddasida ham belgilab qoʻyilgan.

Unda yana: “Bepul umumiy taʼlim olish davlat tomonidan kafolatlanadi” deyilgan.

Yaʼni, maktab va kollejlarda oʻqish uchun pul toʻlamaysiz.

Esda tuting, maktab ishlari davlat nazoratida. 

Bolalar uchun xavfsizlik qoidalari

Bolalar uchun Adliya vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan "Bolalar uchun xavfsizlik qoidalari" amaliy qo'llanmasi havola etiladi. 

Ushbu qo'llanmaning mundarijasida olti “yo‘q” qoidasi, notanish inson, ko‘chada, yo‘lda va jamoatchilik transportida, metroda, ko‘p qavatli uylar yo‘lagida, velosipedlar va roliklar uchayotganda, olomon orasida, jinoyatga aralashib qolmaslik uchun, uyda, yong‘in xavfsizligi, internet xavfsizligi, ota-onalarga eslatma, kerakli telefon raqamlari kabi mavzular mavjud.

Qo‘llanmani yuklab olish

Tizimga kirish

Ro‘yxatdan o‘tish

Ro‘yxatdan o‘tishga yordam kerakmi?
Chat