Bolani oilaga tarbiyaga berish tartibi

Bolani tanlash va rozilik

Bolani oilaga tarbiyaga olishni xohlagan shaxs vasiylik va homiylik organlari bilan kelishilgan holda bolani oldindan tanlaydi.

Bolalarni oilaga tarbiyaga berish ularning xohishini hisobga olgan holda amalga oshiriladi. 10 yoshga to‘lgan bolalar faqat o‘z roziligi bilan oilaga tarbiyaga beriladi (Oila kodeksi, 194-modda).

Kelishuv tuzish

Bolani oilaga tarbiyaga berish faqat vasiylik va homiylik organi bilan tutingan ota-ona o‘rtasida tuziladigan kelishuv asosida amalga oshiriladi.

Bu kelishuvda quyidagilar ko‘rsatiladi:

- bolaning ta’minoti, tarbiyasi va ta’limi bilan bog‘liq majburiyatlar;

- tutingan ota-onaning huquq va burchlari;

- vasiylik va homiylik organining nazorati va majburiyatlari;

- kelishuvni bekor qilish asoslari va oqibatlari.

Shaxsning turmush sharoiti va sog‘lig‘ini tekshirish

Kelishuv tuzilishidan oldin vasiylik va homiylik organi bolani tarbiyaga olishni xohlagan shaxsning turmush sharoitini, yashash sharoiti va oila a’zolarining sog‘ligini tekshiradi. Bu bola manfaatini ta’minlash uchun zarur chora hisoblanadi.

Bolalarni tarbiyaga olish to‘g‘risidagi kelishuv uzrli sabablar (kasalligi, oilaviy yoki mulkiy mavqeining o‘zgarishi, tarbiyasidagi bolalar bilan o‘zaro bir-birini tushunmaslik va boshqa sabablar) mavjud bo‘lsa, bolalarning tutingan ota-onasi tashabbusi bilan, shuningdek vasiylik va homiylik organlarining tashabbusi bilan yoki bola ota-onasiga qaytarilgan yoxud bola farzandlikka olingan taqdirda muddatidan ilgari bekor qilinishi mumkin.

Bolalarni oilaga tarbiyaga olish to‘g‘risidagi kelishuvni bekor qilishga oid nizolar sud tartibida hal qilinadi.

Bolani oilaga tarbiyaga berish vaqtida vasiylik va homiylik organlari bolaga bir yo‘la kiyim-bosh va poyabzal ajratadi.

Shuningdek, tutingan ota-onaga bola ta’minoti uchun har oyda qonunchilikda belgilangan miqdorda nafaqa to‘lab turiladi.

Oilaga tarbiyaga olingan bolalarning huquqlari

Oilaga tarbiyaga berilgan bolalar:

- o‘zlariga tegishli bo‘lgan aliment, shuningdek pensiya, nafaqa va boshqa ijtimoiy to‘lovlarni olish;

- uy-joyga bo‘lgan mulk huquqi yoki uy-joylardan foydalanish;

- qonunchilikka muvofiq uy-joy olish huquqlarini saqlab qoladilar.

Oilaga tarbiyaga berilgan bolalar o‘z huquq va manfaatlarini himoya qilish, ota-onasi va qarindoshlari bilan ko‘rishish huquqiga ham egadirlar. Bolaning manfaatiga daxldor har qanday masala oilada hal qilinayotganida bola o‘z fikrini bildirishga haqli.

Tutingan ota-ona

Voyaga yetgan har ikki jinsdagi shaxslar tutingan ota-ona bo‘lishlari mumkin, quyidagilar bundan mustasno:

- sud tomonidan muomalaga layoqatsiz yoki muomala layoqati cheklangan deb topilgan shaxslar;

- sud tomonidan ota-onalik huquqidan mahrum qilingan yoki ota-onalik huquqi cheklangan shaxslar;

- qonun bilan o‘z zimmasiga yuklatilgan majburiyatni lozim darajada bajarmaganligi uchun vasiylik yoki homiylik vazifalarini bajarishdan chetlashtirilgan shaxslar;

- ilgari farzandlikka bola olgan, lekin tegishli asoslar bo‘yicha sud tomonidan farzandlikka olish bekor qilingan shaxslar;

- qasddan qilgan jinoyatlari uchun ilgari hukm qilingan shaxslar;

- sog‘lig‘ining holatiga ko‘ra bolani tarbiyalash majburiyatini bajara olmaydigan shaxslar.

Tutingan ota-onalarni tanlash vasiylik va homiylik organlari tomonidan amalga oshiriladi. Tutingan ota-ona tarbiyaga olingan bolaga nisbatan vasiylik huquq va majburiyatlariga egadir.

Bolalarni tarbiyaga olgan shaxslarning javobgarligi

Bolalarni tarbiyaga olgan shaxslar o‘z huquqlaridan g‘arazgo‘ylik yoki boshqa past niyatlarda, tarbiyasidagi bolalarga zarar keltirgan holda foydalansalar, shuningdek ularni nazoratsiz hamda zarur moddiy yordamsiz qoldirsalar, vasiylik va homiylik organi bolalarni tarbiyaga olgan shaxslarni qonunda belgilangan tartibda javobgarlikka tortish masalasini qo‘zg‘atishga haqli.

Bolalarning turmush sharoitlarini va ularning tarbiyalanishini kuzatib borish

Vasiylik va homiylik organlari oilaga tarbiyaga berilgan bolalarning turmush sharoitlarini va ularning tarbiyalanishini kuzatib boradilar.